Vandaag heeft de Europese Commissie het jaarlijkse uitbreidingspakket goedgekeurd, met een gedetailleerde beoordeling van de stand van zaken en de vooruitgang die Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië, Servië, Georgië, de Republiek Moldavië, Oekraïne en Turkije hebben geboekt op hun weg naar toetreding tot de Europese Unie. De beoordelingen gaan vergezeld van aanbevelingen en richtsnoeren met betrekking tot de hervormingsprioriteiten.
Uitbreiding is een historische kans voor zowel de toetredende landen als de huidige lidstaten en de EU als geheel. Een grotere en sterkere Unie heeft aanzienlijke sociaal-economische, politieke en veiligheidsvoordelen.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, verklaarde: “De gespannen geopolitieke context maakt het noodzakelijker dan ooit dat we de hereniging van ons continent voltooien, onder dezelfde waarden van de democratie en de rechtsstaat. We hebben de afgelopen jaren al grote vooruitgang geboekt bij de integratie van nieuwe lidstaten. En uitbreiding zal een topprioriteit van de nieuwe Commissie blijven.”
De toetreding tot de EU blijft een proces op basis van verdienste en hangt af van de objectieve vooruitgang die door elk partnerland wordt geboekt. Dit vereist vastberadenheid om onomkeerbare hervormingen door te voeren op alle gebieden van het EU-recht, met bijzondere nadruk op de fundamentele aspecten van het uitbreidingsproces. De democratie, de rechtsstaat en de fundamentele waarden blijven de hoekstenen van het uitbreidingsbeleid van de EU. Het EU-lidmaatschap blijft een strategische keuze.
Het uitbreidingsproces kreeg in 2023 en 2024 een nieuwe impuls. De cluster fundamentele kwesties werd op 15 oktober 2024 geopend met Albanië. De toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië werden geopend tijdens de eerste intergouvernementele conferenties in juni 2024. Montenegro voldoet aan de tussentijdse ijkpunten voor de hoofdstukken over de rechtsstaat en is op weg om verdere onderhandelingshoofdstukken voorlopig af te sluiten. In maart 2024 heeft de Europese Raad besloten toetredingsonderhandelingen met Bosnië en Herzegovina te openen. Het screeningproces met zowel Albanië als Noord-Macedonië is eind 2023 afgerond.
In juni 2024 bevestigde de intergouvernementele conferentie dat Montenegro over het algemeen voldeed aan de tussentijdse ijkpunten voor de hoofdstukken 23 en 24 over de rechtsstaat, hetgeen de gelegenheid biedt om verdere hoofdstukken voorlopig af te sluiten indien aan de voorwaarden is voldaan. Op het gebied van de rechtsstaat en de rechterlijke macht is verdere vooruitgang nodig.
De Commissie blijft van oordeel dat Servië heeft voldaan aan de ijkpunten voor het openen van cluster 3 (concurrentievermogen en inclusieve groei). Verwacht wordt dat Servië het komende jaar over de hele linie vaart zal zetten achter de uitvoering van de hervormingen die verband houden met de toetreding tot de EU, met bijzondere aandacht voor de tussentijdse benchmarks voor de rechtsstaat en voor een echt gunstig klimaat voor het maatschappelijk middenveld en de media, en geloofwaardige inspanningen zal leveren om desinformatie en buitenlandse informatiemanipulatie uit te bannen.
Wat Albanië betreft, is de Commissie ingenomen met de opening van de onderhandelingen over de cluster fundamentele kwesties tijdens de tweede intergouvernementele conferentie op 15 oktober 2024. Het is cruciaal dat de autoriteiten het tempo van de op de EU gerichte hervormingen verder opvoeren, met name op het gebied van de rechtsstaat, het consolideren van de reeds geboekte resultaten op het gebied van rechtshandhaving, de doeltreffende bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad, en de bevordering van de grondrechten, waaronder mediavrijheid, eigendomsrechten en minderheden.
In het geval van Noord-Macedonië moet het land werk blijven maken van de uitvoering van EU-gerelateerde hervormingen, in het bijzonder voor de cluster fundamentele kwesties, met name de rechterlijke macht, de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad. Het vertrouwen in het rechtsstelsel moet worden versterkt. De verkennende toetsingen voor alle zes clusters van het EU-acquis zijn in december 2023 afgerond.
Bosnië en Herzegovina heeft tastbare resultaten geboekt, onder meer op het gebied van migratiebeheer, volledige afstemming op het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU, en door wetgeving vast te stellen inzake de integriteit van de rechterlijke macht, de bestrijding van witwaspraktijken en belangenconflicten. In maart 2024 heeft de Europese Raad besloten toetredingsonderhandelingen met Bosnië en Herzegovina te openen. De Commissie bereidt het onderhandelingskader voor, zodat het door de Raad kan worden aangenomen zodra alle relevante maatregelen uit de aanbeveling van de Commissie van oktober 2022 zijn uitgevoerd.
Kosovo heeft in december 2022 een verzoek om toetreding tot de EU ingediend. De Commissie is bereid een advies op te stellen over het verzoek om toetreding van Kosovo zodra de Raad daarom verzoekt. Er is vooruitgang geboekt in de strijd tegen de georganiseerde misdaad en het ondernemingsklimaat is verbeterd. De visumliberalisering voor Kosovo trad op 1 januari 2024 in werking. Kosovo moet meer inspanningen leveren om de rechtsstaat en het openbaar bestuur te versterken en de vrijheid van meningsuiting te beschermen.
De opening van toetredingsonderhandelingen met Oekraïne was een belangrijke erkenning van de vastberadenheid van Oekraïne om hervormingen door te voeren op weg naar toetreding tot de EU. Na de eerste intergouvernementele conferentie in juni 2024 is het analytische onderzoek van het EU-acquis (de screening) vlot vooruitgegaan. Mits Oekraïne aan alle voorwaarden voldoet, ziet de Commissie uit naar de opening van onderhandelingen over clusters, te beginnen met de fundamentele kwesties, zo spoedig mogelijk in 2025.
De opening van toetredingsonderhandelingen was een belangrijke erkenning van de vastberadenheid van Moldavië om hervormingen door te voeren op weg naar toetreding tot de EU, ondanks de voortdurende Russische inmenging en de gevolgen van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Na de eerste intergouvernementele conferentie in juni 2024 is het analytische onderzoek van het EU-acquis (de screening) vlot vooruitgegaan. Mits Moldavië aan alle voorwaarden voldoet, ziet de Commissie uit naar de opening van onderhandelingen over clusters, te beginnen met de fundamentele kwesties, zo spoedig mogelijk in 2025.
Hoewel de Europese Raad in december 2023 Georgië de status van kandidaat-lidstaat heeft toegekend, is het toetredingsproces tot de EU de facto stopgezet als gevolg van het optreden van de Georgische regering sinds het voorjaar van 2024. Op 26 oktober 2024 vonden in Georgië parlementsverkiezingen plaats. De voorlopige bevindingen van de gezamenlijke internationale verkiezingswaarnemingsmissie onder leiding van het OVSE-Bureau voor Democratische Instellingen en Mensenrechten (OVSE/ODIHR) brachten verschillende tekortkomingen aan het licht die zich voordeden in een gespannen en sterk gepolariseerde omgeving. Tot de gerapporteerde tekortkomingen behoren onder meer de recente wetswijzigingen aan het verkiezingsproces, veelvuldige punten van zorg op het gebied van het stemgeheim, procedurele ongerijmdheden, meldingen van intimidatie en druk op kiezers die het vertrouwen van het publiek in het verkiezingsproces negatief hebben beïnvloed. Deze voorlopige bevindingen bevestigen dat er behoefte is aan een alomvattende hervorming van het kiesstelsel die al in eerdere belangrijke aanbevelingen aan de orde is gesteld.
Turkije is een kandidaat-lidstaat en een cruciale partner voor de Europese Unie. De toetredingsonderhandelingen met Turkije zijn evenwel sinds 2018 tot stilstand gekomen, overeenkomstig de beslissing van de Raad. Er blijven ernstige punten van zorg op het gebied van de grondrechten en de rechtsstaat, met inbegrip van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. De dialoog over de rechtsstaat en de grondrechten blijft een integraal onderdeel van de betrekkingen tussen de EU en Turkije. Na de strategische richtsnoeren van de Europese Raad van april 2024 werden de betrekkingen met Turkije gekenmerkt door een geleidelijk herstel van de samenwerking, en werden concrete stappen gezet in de richting van constructieve uitwisselingen over kwesties van gemeenschappelijk belang.
Volgende stappen
Het is nu aan de Raad om de vandaag door de Commissie gepresenteerde aanbevelingen in overweging te nemen en besluiten te nemen over de volgende stappen in het uitbreidingsproces.
Achtergrond
De uitbreiding van de EU zal de huidige en toekomstige lidstaten aanzienlijke sociaal-economische voordelen opleveren. De toename van het aantal consumenten op de eengemaakte markt zal het bedrijfsleven grote kansen bieden om uit te breiden en vrijer handel te drijven. Om duurzame groei op middellange termijn mogelijk te maken en vooruitgang te boeken bij het voldoen aan de economische criteria voor EU-lidmaatschap, wordt het steeds belangrijker dat de uitbreidingslanden de structurele hervormingen versnellen. Daarvoor moeten ze een functionerende markteconomie kunnen garanderen en aantonen dat hun economieën in staat zijn aan de concurrentiedruk en de marktkrachten binnen de EU het hoofd te bieden. Het economische beleid moet ook ambitieuze doelstellingen in het kader van de groene en digitale transitie ondersteunen.
Nieuwe middelen en instrumenten stimuleren de sociaal-economische groei in onze partnerlanden. Naarmate het toetredingsproces vaart maakt, vervroegt de EU een aantal voordelen van de eengemaakte markt en verstrekt zij meer financiële bijstand om de geleidelijke integratie en verankering van onze partners in de EU mogelijk te maken. Naast de succesvolle economische en investeringsplannen stimuleren het groeiplan voor de Westelijke Balkan met zijn hervormings- en groeifaciliteit ten belope van 6 miljard euro en de faciliteit voor Oekraïne ten belope van 50 miljard euro hervormingen, waarbij justitie en de rechtsstaat centraal staan. In dezelfde geest heeft de Commissie op 10 oktober 2024 het groeiplan voor Moldavië gepresenteerd met een hervormings- en groeifaciliteit ten belope van 1,8 miljard euro om de sociaal-economische hervormingen in Moldavië te ondersteunen en investeringen te stimuleren.
Meer informatie
Mededeling 2024 inzake het uitbreidingsbeleid van de EU
Factsheet over het EU-toetredingsproces
Gedetailleerde conclusies en aanbevelingen per land:
Albanië: Verslag; Landenfiche
Bosnië en Herzegovina: Verslag; Landenfiche
Kosovo: Verslag; Landenfiche
Montenegro: Verslag; Landenfiche
Noord-Macedonië: Verslag; Landenfiche
Servië: Verslag; Landenfiche
Turkije: Verslag; Landenfiche
Oekraïne: Verslag; Landenfiche
Moldavië: Verslag; Landenfiche
Georgië: Verslag; Landenfiche
Citaat/Citaten
De gespannen geopolitieke context maakt het noodzakelijker dan ooit dat we de hereniging van ons continent voltooien, onder dezelfde waarden als democratie en de rechtsstaat. We hebben de afgelopen jaren al grote vooruitgang geboekt bij de integratie van nieuwe lidstaten. En uitbreiding zal een topprioriteit van de nieuwe Commissie blijven.
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie
De afgelopen vijf jaar werden gekenmerkt door ongekende uitdagingen, hetgeen het belang aantoont om opnieuw vaart te maken met de uitbreiding van de EU. En onze partners hebben de uitdaging ernstig genomen. Het EU-lidmaatschap is nu meer dan ooit een strategische keuze. Afstemming op de EU-waarden, te beginnen met de rechtsstaat en het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU is de belangrijkste aanwijzing van de strategische oriëntatie in de nieuwe geopolitieke context. Door ons toetredingsproces op basis van verdiensten bouwen we samen aan een sterkere Unie.
Hoge vertegenwoordiger en vicevoorzitter Josep Borrell
Het uitbreidingsbeleid is een geostrategische investering in vrede, stabiliteit, veiligheid en sociaal-economische groei op het Europese continent. Ons jaarlijkse uitbreidingspakket voorziet in een feitelijke en eerlijke beoordeling van de vooruitgang van onze partners, in combinatie met duidelijke richtsnoeren, aan de hand waarvan zij kunnen vaststellen waar versnelde hervormingen hun vooruitgang in de richting van EU-lidmaatschap kunnen bevorderen. Met de specifieke economische en investeringsplannen, de faciliteit voor Oekraïne en de groeiplannen voor de Westelijke Balkan en Moldavië hebben we voorzien in aanvullende middelen en instrumenten om landen te helpen hun sociaal-economische convergentie en hervormingsinspanningen op hun EU-traject te versnellen.
Olivér Várhelyi, Commissie voor Nabuurschap en Uitbreiding
Bijzonderheden
- Datum publicatie
- 30 oktober 2024
- Auteur
- Directoraat-generaal Nabuurschapsbeleid en Uitbreidingsonderhandelingen